บทความวิชาการ เดือนตุลาคม 2568

การผ่าตัดผ่านกล้องในโรคมะเร็งนรีเวช
แผลเล็ก เจ็บน้อย ฟื้นตัวเร็ว คุณภาพชีวิตที่ดีกว่า

ผศ. นพ. ณัฐวุฒิ กันตถาวร
คณะแพทยศาสตร์ศรีสวางควัฒน
โรงพยาบาลจุฬาภรณ์ ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์

บทนำ
          โรคมะเร็งนรีเวช เช่น มะเร็งปากมดลูก มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก และมะเร็งรังไข่ ยังคงเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของสตรีไทย โดยข้อมูลจาก GLOBOCAN 2022 พบว่า มะเร็งปากมดลูกยังติดอันดับต้นๆ ของโรคมะเร็งที่พบในสตรีไทย การรักษาโรคเหล่านี้มีหลายวิธี ทั้งการผ่าตัด การให้ยาเคมีบำบัด และรังสีรักษา
          หนึ่งในความก้าวหน้าสำคัญของการรักษาคือ “การผ่าตัดผ่านกล้อง (Laparoscopic Surgery)” ซึ่งในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมาได้กลายเป็นมาตรฐานใหม่ในโรคมะเร็งนรีเวชบางชนิด เพราะช่วยลดความเจ็บปวด ลดภาวะแทรกซ้อน และเพิ่มคุณภาพชีวิตผู้ป่วย ขณะเดียวกันยังให้ผลลัพธ์ทางด้านมะเร็งไม่แตกต่างจากการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง (Laparotomy) หากทำโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

การผ่าตัดผ่านกล้องคืออะไร
         การผ่าตัดผ่านกล้องเป็นเทคนิคที่ใช้กล้องวิดีโอขนาดเล็กและเครื่องมือเฉพาะทางสอดผ่านแผลเล็ก ๆ ที่หน้าท้อง ศัลยแพทย์สามารถมองเห็นอวัยวะภายในขยายใหญ่บนจอความละเอียดสูงและทำการผ่าตัดได้อย่างละเอียดแม่นยำ วิธีนี้ลดความจำเป็นในการเปิดแผลยาวเหมือนการผ่าตัดแบบดั้งเดิม

ข้อดีที่ได้รับการยืนยันทางการแพทย์
           งานวิจัยและการศึกษาเชิงสุ่ม (randomized controlled trials) หลายฉบับยืนยันว่า การผ่าตัดผ่านกล้องมีข้อดี ได้แก่

• แผลเล็ก เจ็บน้อย ลดความปวดหลังผ่าตัดและปัญหาแผลเป็น

• ฟื้นตัวเร็ว พักรักษาในโรงพยาบาลสั้นลง ผู้ป่วยกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้เร็ว

• เสียเลือดน้อย ลดโอกาสติดเชื้อและภาวะแทรกซ้อน

• ผลการรักษาไม่ด้อยไปกว่าการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง ในผู้ป่วยที่เลือกอย่างเหมาะสมและทำโดยแพทย์มะเร็งนรีเวชที่มีความเชี่ยวชาญ

ข้อบ่งชี้ในโรคมะเร็งนรีเวช

• มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก
  แนวทาง NCCN (2025) และ ESGO–ESTRO–ESP (2025) แนะนำให้ใช้การผ่าตัดผ่านกล้องหรือหุ่นยนต์เป็นมาตรฐานสำหรับมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกระยะต้น เนื่องจากสามารถทำ hysterectomy, salpingo-oophorectomy และ lymph node assessment ได้ครบถ้วน

• มะเร็งรังไข่ระยะเริ่มต้น
  การผ่าตัดผ่านกล้องสามารถใช้ในการกำหนดระยะโรค (surgical staging) ได้อย่างถูกต้อง ทั้งการเก็บชิ้นเนื้อเยื่อบุช่องท้อง การตัด omentum และการตรวจต่อมน้ำเหลือง แต่ในมะเร็งรังไข่ระยะลุกลาม การผ่าตัดเปิดหน้าท้องยังคงเป็นมาตรฐานหลัก

• มะเร็งปากมดลูกระยะต้น
  หลังการศึกษา LACC trial (Ramirez et al., NEJM 2018) พบว่า radical hysterectomy แบบผ่าตัดผ่านกล้องอาจมีผลลัพธ์ด้านการรอดชีวิตด้อยกว่าการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันมีการศึกษาวิธีการใหม่ เช่น การปิดช่องคลอดก่อนตัดมดลูกและเทคนิคป้องกันการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง ซึ่งอาจช่วยเพิ่มความปลอดภัยในกรณีที่พิจารณาคัดเลือกผู้ป่วยอย่างเหมาะสม

หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด: ก้าวต่อไป
           เทคโนโลยีหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด (Robotic Surgery) เพิ่มความแม่นยำของศัลยแพทย์ ลดการสั่นของมือ และให้ภาพสามมิติที่ชัดเจน ทำให้เหมาะสมกับการผ่าตัดในตำแหน่งที่ซับซ้อน แม้ว่าจะมีค่าใช้จ่ายสูง แต่ในโรงพยาบาลใหญ่หลายแห่งในประเทศไทยเริ่มนำมาใช้มากขึ้น และได้รับการยอมรับในด้านความปลอดภัย

ความสำคัญของการตรวจพบโรคระยะเริ่มต้น
             แม้เทคโนโลยีการผ่าตัดจะก้าวหน้าเพียงใด แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ การวินิจฉัยโรคตั้งแต่ระยะเริ่มต้น ผู้หญิงควรเข้ารับการตรวจสุขภาพและการคัดกรองมะเร็งเป็นประจำ เช่น

• ตรวจภายในและ Pap smear หรือ HPV test

• ตรวจอัลตราซาวน์ทางช่องคลอดในผู้ที่มีความเสี่ยง

  การพบโรคเร็วไม่เพียงช่วยเพิ่มโอกาสการหายขาด แต่ยังทำให้สามารถเลือกใช้เทคนิคการผ่าตัดที่เจ็บน้อยและฟื้นตัวเร็วได้

สรุป
          การผ่าตัดผ่านกล้องในโรคมะเร็งนรีเวช เป็นความก้าวหน้าที่สำคัญในการดูแลผู้ป่วยสตรีในประเทศไทย โดยเฉพาะในมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกและมะเร็งรังไข่ระยะต้น ส่วนมะเร็งปากมดลูกยังต้องใช้ความระมัดระวังและพิจารณาเป็นรายกรณี การผ่าตัดด้วยวิธีนี้ไม่เพียงตอบโจทย์ด้านผลลัพธ์ทางมะเร็ง แต่ยังใส่ใจต่อคุณภาพชีวิตผู้ป่วยหลังการผ่าตัดอีกด้วย

“ตรวจพบเร็ว รักษาไว ฟื้นตัวเร็ว”
คือกุญแจสำคัญของการเอาชนะโรคมะเร็งนรีเวช

---

เอกสารอ้างอิง

1. NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology: Cervical, Endometrial, Ovarian Cancer. Version 2025.

2. Concin N, et al. ESGO-ESTRO-ESP guidelines for the management of patients with endometrial carcinoma: update 2025. Lancet Oncol. 2025 Aug;26(8):e423-e435.

3. Ramirez PT, et al. Minimally invasive versus abdominal radical hysterectomy for cervical cancer. N Engl J Med. 2018;379:1895–1904.

4. Walker JL, et al. Laparoscopy compared with laparotomy for comprehensive surgical staging of uterine cancer. Gynecol Oncol. 2009;114:195–201.

5. Querleu D, et al. Classification of radical hysterectomy. Gynecol Oncol. 2017;145:519–528.